Người thừa cân béo phì có tình trạng tích mỡ thừa quá mức và gây hại đến sức khỏe. Vậy nên, bệnh béo phì sẽ thể hiện rõ ở cân nặng cơ thể so với trọng lượng tiêu chuẩn dựa vào chiều cao của người khỏe mạnh.
Điều này không có nghĩa là người bình thường không có mỡ thừa tích tụ mà trong cơ thể luôn dự trữ lượng mỡ nhất định để cơ thể sử dụng khi cần thiết. Mỡ có thể chuyển hóa thành năng lượng cho vận động của các cơ quan trong cơ thể, có khả năng giữ nhiệt và bảo vệ các vùng khỏi chấn động. Song khi tích tụ lượng mỡ quá lớn, nó lại cản trở các cơ quan hoạt động.
Chỉ số cân nặng BMI được sử dụng để phân biệt bệnh thừa cân béo phì. Công thức tính chỉ số khối cơ thể này dễ dàng và đánh giá chính xác lượng mỡ trên cơ thể.
Chỉ số BMI = Cân nặng cơ thể / (Chiều cao x chiều cao) = kg/m2.
Cũng theo phân chia của tổ chức Y tế thế giới WHO, người trưởng thành bình thường có cân nặng vượt mức tiêu chuẩn như sau:
· BMI từ 25 - 29.9: thừa cân.
· BMI trên mức 30: Béo phì.
Người béo phì thường tích tụ mỡ thừa ở các bộ phận của cơ thể như: bụng, eo, đùi, ngực, … Người béo phì nghiêm trọng mỡ sẽ tụ lại trên toàn cơ thể.
Nguyên nhân gây ra thừa cân béo phì
https://vienthammykorea.vn/beo-phi/
Thừa cân béo phì thường do sự không ổn định giữa năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao.
Nguyên nhân gây ra thừa cân béo phì là bởi:
· Cân bằng bị mất giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu thụ. Phần lớn năng lượng nạp vào vượt quá nhu cầu năng lượng của cơ thể, vậy nên năng lượng bị dư thừa và được đổi thành mỡ tích tụ trong các tổ chức, cơ quan.
· Yếu tố di truyền: Có những người có một vài gen trong các nhóm gen ví dụ như nhóm gen tăng sự ngon miệng, nhóm gen liên quan tới tiêu hao năng lượng, nhóm gen chuyển hóa điều hòa, nhóm gen dẫn đến sự biệt hoá và tế bào mỡ phát triển. Trong gia đình nếu cha hay mẹ hoặc thậm chí tất cả đều béo phì thì khả năng con cái bị thừa cân sẽ rất cao. Nhiều người bị béo phì thừa cân do yếu tố di truyền có tốc độ trao đổi chất chậm chạp, cải thiện khó.
· Sụn tuyến giáp: là tình trạng tuyến giáp không tạo ra đủ các hormone cần thiết cho cơ thể. Sự thiếu hụt hormone làm cho quá trình trao đổi chất bị chậm lại, cùng nghĩa với lượng chất béo không được đốt cháy, là lý do dẫn đến tăng cân.
· Thiếu ngủ: Theo nghiên cứu nếu bạn thường xuyên thiếu ngủ 30 phút mỗi ngày sẽ làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì lên đến 17%. Khi bạn ngủ không đủ, lượng ghrelin sẽ tăng lên làm bạn nhanh cảm thấy đói, thèm thức ăn có nhiều đường. Lâu dần sẽ dẫn tới sự thèm ăn mất kiểm soát, là nguyên nhân gây thừa cân, béo phì.
Người có nguy cơ cao bị thừa cân béo phì bao gồm:
· Người có thói quen dùng đồ ăn nhanh, thức ăn nhiều năng lượng, ăn nhiều chất béo, đồ ăn chiên, rán, ăn không nhiều rau, uống nhiều nước ngọt, rượu bia ...
· Làm việc trong môi trường văn phòng tĩnh tại, ít vận động hoặc lười tập luyện cũng là nguyên nhân của béo phì.
· Những người hoạt động thể lực thường ăn thức ăn giàu năng lượng, khi họ thay đổi lối sống, hoạt động giảm đi nhưng vẫn giữ thói quen ăn nhiều cho nên bị béo phì.
Một số thói quen ăn uống gây béo phì
1. Ăn hai bữa một ngày
Chế độ ăn kiêng phổ biến nhất cho người béo phì là hai bữa một ngày. Một số người có cuộc sống bận bịu và khi đói mới ăn, cũng có nhiều người không có thời gian để ăn sáng, và họ luôn cảm thấy rất đói trước bữa trưa.
Những người ăn không nhiều một bữa có nhiều khả năng tăng cân vì họ có cảm giác nhanh đói trong bữa ăn. Họ thích ăn nhiều đồ ăn có hàm lượng calo tăng như mì, bánh hấp, cơm và thức ăn ngọt để thỏa mãn ham muốn calo của não bộ khiến lượng đường trong máu tăng nhanh.
Vì vậy, để kiểm soát việc bổ sung vào cơ thể những thực phẩm nhiều calo và hạn chế được cân nặng, chúng ta nên chia nhỏ lượng calo nạp vào cơ thể hàng ngày thành 3 lần để tránh tình trạng quá đói.
2. Nhịn ăn sáng
Nhiều người có suy nghĩ rằng, nhịn ăn sẽ giảm được béo, hoặc đôi khi do quá bận, không kịp ăn sáng, rồi ăn bữa snags và bữa trưa cùng nhau. Thực tế thì đối lập, việc không ăn sáng, sẽ mau chóng để cơ thể bổ sung năng lượng vào dịp khác, như làm ta ăn trưa hoặc tối nhiều hơn, ăn vặt nhiều hơn… để bù lại phần năng lượng đã mất, dẫn đến làm tăng cân một cách không mong muốn. Nhịn ăn sáng còn không tốt cho dạ dày và tuổi thọ bị giảm.
3. Ăn tối rất muộn
Thói quen ăn uống dẫn đến béo phì phổ biến thứ hai là ăn quá khuya, thường thấy ở nhiều người làm việc quá giờ và ca đêm. Do ăn đêm, vận động ít, trao đổi chất chậm nên lượng calo này ăn vào sẽ tích lại dần trong cơ thể tạo thành mỡ.
Nếu không thể thay đổi thời gian ăn uống vì lý do công việc, có thể mang theo hộp cơm hoặc để một vài đồ ăn nhanh ở văn phòng để tránh ăn quá muộn. Nếu đã qua 9 giờ tối, hãy chọn một vài thức ăn ít calo, chẳng hạn như súp hoặc rau.
4. Thói quen ăn hai thực phẩm nhiều calo
Một số người béo phì thường không thích chọn thực phẩm giàu chất xơ và thực phẩm có nhiều protein, mà bổ sung vào bữa ăn của họ nhiều thực phẩm giàu tinh bột hơn, ví dụ như cơm với bánh mì, mì ramen với cơm rang, mì udon với cơm… dẫn tới lượng calo nạp vào cơ thể vượt quá mức cần thiết.
Vậy nên, để tránh thừa cân béo phì, những người có thói quen ăn hai thực phẩm nên ăn nhiều rau hơn, ăn rau trước rồi mới ăn, để rau mang lại cảm giác no nhất định và giảm ăn nhiều thực phẩm đa phần nhiều tinh bột.
5. Ăn nhiều các thực phẩm chủ yếu giàu tinh bột
Có ảnh hưởng đến cân nặng bị tăng hơn việc ăn hai loại thực phẩm chính là chỉ ăn các loại thực phẩm chủ yếu. Như chỉ ăn duy nhất một loại thực phẩm như mì ống, mì ramen và cơm rang một ngày 2 bữa. Chỉ ăn những thực phẩm thiết yếu giàu tinh bột sẽ có sự tác động lớn về lượng đường trong máu và nhanh bị đói.
Lúc này cơ thể sẽ gia tăng nhu cầu ăn vặt giữa các bữa chính. Chủ yếu là mì, cơm rang và các món ăn khác thường dùng nhiều gia vị và dầu mỡ nên nhanh dẫn đến tăng cân. Với cách ăn này cũng có thể dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng và chuyển hóa chậm.
Vậy nên, một bữa ăn hợp lý nên có hai hoặc ba món, không những có rau mà còn phải cung cấp đủ chất đạm.
Điều này không có nghĩa là người bình thường không có mỡ thừa tích tụ mà trong cơ thể luôn dự trữ lượng mỡ nhất định để cơ thể sử dụng khi cần thiết. Mỡ có thể chuyển hóa thành năng lượng cho vận động của các cơ quan trong cơ thể, có khả năng giữ nhiệt và bảo vệ các vùng khỏi chấn động. Song khi tích tụ lượng mỡ quá lớn, nó lại cản trở các cơ quan hoạt động.
Chỉ số cân nặng BMI được sử dụng để phân biệt bệnh thừa cân béo phì. Công thức tính chỉ số khối cơ thể này dễ dàng và đánh giá chính xác lượng mỡ trên cơ thể.
Chỉ số BMI = Cân nặng cơ thể / (Chiều cao x chiều cao) = kg/m2.
Cũng theo phân chia của tổ chức Y tế thế giới WHO, người trưởng thành bình thường có cân nặng vượt mức tiêu chuẩn như sau:
· BMI từ 25 - 29.9: thừa cân.
· BMI trên mức 30: Béo phì.
Người béo phì thường tích tụ mỡ thừa ở các bộ phận của cơ thể như: bụng, eo, đùi, ngực, … Người béo phì nghiêm trọng mỡ sẽ tụ lại trên toàn cơ thể.
Nguyên nhân gây ra thừa cân béo phì
https://vienthammykorea.vn/beo-phi/
Thừa cân béo phì thường do sự không ổn định giữa năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao.
Nguyên nhân gây ra thừa cân béo phì là bởi:
· Cân bằng bị mất giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu thụ. Phần lớn năng lượng nạp vào vượt quá nhu cầu năng lượng của cơ thể, vậy nên năng lượng bị dư thừa và được đổi thành mỡ tích tụ trong các tổ chức, cơ quan.
· Yếu tố di truyền: Có những người có một vài gen trong các nhóm gen ví dụ như nhóm gen tăng sự ngon miệng, nhóm gen liên quan tới tiêu hao năng lượng, nhóm gen chuyển hóa điều hòa, nhóm gen dẫn đến sự biệt hoá và tế bào mỡ phát triển. Trong gia đình nếu cha hay mẹ hoặc thậm chí tất cả đều béo phì thì khả năng con cái bị thừa cân sẽ rất cao. Nhiều người bị béo phì thừa cân do yếu tố di truyền có tốc độ trao đổi chất chậm chạp, cải thiện khó.
· Sụn tuyến giáp: là tình trạng tuyến giáp không tạo ra đủ các hormone cần thiết cho cơ thể. Sự thiếu hụt hormone làm cho quá trình trao đổi chất bị chậm lại, cùng nghĩa với lượng chất béo không được đốt cháy, là lý do dẫn đến tăng cân.
· Thiếu ngủ: Theo nghiên cứu nếu bạn thường xuyên thiếu ngủ 30 phút mỗi ngày sẽ làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì lên đến 17%. Khi bạn ngủ không đủ, lượng ghrelin sẽ tăng lên làm bạn nhanh cảm thấy đói, thèm thức ăn có nhiều đường. Lâu dần sẽ dẫn tới sự thèm ăn mất kiểm soát, là nguyên nhân gây thừa cân, béo phì.
Người có nguy cơ cao bị thừa cân béo phì bao gồm:
· Người có thói quen dùng đồ ăn nhanh, thức ăn nhiều năng lượng, ăn nhiều chất béo, đồ ăn chiên, rán, ăn không nhiều rau, uống nhiều nước ngọt, rượu bia ...
· Làm việc trong môi trường văn phòng tĩnh tại, ít vận động hoặc lười tập luyện cũng là nguyên nhân của béo phì.
· Những người hoạt động thể lực thường ăn thức ăn giàu năng lượng, khi họ thay đổi lối sống, hoạt động giảm đi nhưng vẫn giữ thói quen ăn nhiều cho nên bị béo phì.
Một số thói quen ăn uống gây béo phì
1. Ăn hai bữa một ngày
Chế độ ăn kiêng phổ biến nhất cho người béo phì là hai bữa một ngày. Một số người có cuộc sống bận bịu và khi đói mới ăn, cũng có nhiều người không có thời gian để ăn sáng, và họ luôn cảm thấy rất đói trước bữa trưa.
Những người ăn không nhiều một bữa có nhiều khả năng tăng cân vì họ có cảm giác nhanh đói trong bữa ăn. Họ thích ăn nhiều đồ ăn có hàm lượng calo tăng như mì, bánh hấp, cơm và thức ăn ngọt để thỏa mãn ham muốn calo của não bộ khiến lượng đường trong máu tăng nhanh.
Vì vậy, để kiểm soát việc bổ sung vào cơ thể những thực phẩm nhiều calo và hạn chế được cân nặng, chúng ta nên chia nhỏ lượng calo nạp vào cơ thể hàng ngày thành 3 lần để tránh tình trạng quá đói.
2. Nhịn ăn sáng
Nhiều người có suy nghĩ rằng, nhịn ăn sẽ giảm được béo, hoặc đôi khi do quá bận, không kịp ăn sáng, rồi ăn bữa snags và bữa trưa cùng nhau. Thực tế thì đối lập, việc không ăn sáng, sẽ mau chóng để cơ thể bổ sung năng lượng vào dịp khác, như làm ta ăn trưa hoặc tối nhiều hơn, ăn vặt nhiều hơn… để bù lại phần năng lượng đã mất, dẫn đến làm tăng cân một cách không mong muốn. Nhịn ăn sáng còn không tốt cho dạ dày và tuổi thọ bị giảm.
3. Ăn tối rất muộn
Thói quen ăn uống dẫn đến béo phì phổ biến thứ hai là ăn quá khuya, thường thấy ở nhiều người làm việc quá giờ và ca đêm. Do ăn đêm, vận động ít, trao đổi chất chậm nên lượng calo này ăn vào sẽ tích lại dần trong cơ thể tạo thành mỡ.
Nếu không thể thay đổi thời gian ăn uống vì lý do công việc, có thể mang theo hộp cơm hoặc để một vài đồ ăn nhanh ở văn phòng để tránh ăn quá muộn. Nếu đã qua 9 giờ tối, hãy chọn một vài thức ăn ít calo, chẳng hạn như súp hoặc rau.
4. Thói quen ăn hai thực phẩm nhiều calo
Một số người béo phì thường không thích chọn thực phẩm giàu chất xơ và thực phẩm có nhiều protein, mà bổ sung vào bữa ăn của họ nhiều thực phẩm giàu tinh bột hơn, ví dụ như cơm với bánh mì, mì ramen với cơm rang, mì udon với cơm… dẫn tới lượng calo nạp vào cơ thể vượt quá mức cần thiết.
Vậy nên, để tránh thừa cân béo phì, những người có thói quen ăn hai thực phẩm nên ăn nhiều rau hơn, ăn rau trước rồi mới ăn, để rau mang lại cảm giác no nhất định và giảm ăn nhiều thực phẩm đa phần nhiều tinh bột.
5. Ăn nhiều các thực phẩm chủ yếu giàu tinh bột
Có ảnh hưởng đến cân nặng bị tăng hơn việc ăn hai loại thực phẩm chính là chỉ ăn các loại thực phẩm chủ yếu. Như chỉ ăn duy nhất một loại thực phẩm như mì ống, mì ramen và cơm rang một ngày 2 bữa. Chỉ ăn những thực phẩm thiết yếu giàu tinh bột sẽ có sự tác động lớn về lượng đường trong máu và nhanh bị đói.
Lúc này cơ thể sẽ gia tăng nhu cầu ăn vặt giữa các bữa chính. Chủ yếu là mì, cơm rang và các món ăn khác thường dùng nhiều gia vị và dầu mỡ nên nhanh dẫn đến tăng cân. Với cách ăn này cũng có thể dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng và chuyển hóa chậm.
Vậy nên, một bữa ăn hợp lý nên có hai hoặc ba món, không những có rau mà còn phải cung cấp đủ chất đạm.
